Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Astronomen hebben uw hulp nodig! Om de vorming van zwarte gaten en zware aardelementen beter te begrijpen, zoeken astronomen met de BlackGEM-telescopen naar signalen van samensmeltingen van neutronensterren. Met de Black Hole Finder-app kan iedereen helpen om de gedetecteerde signalen te classificeren en hiermee bij te dragen aan realtimewetenschap.

Auteur: Daniëlle Pieterse

Het is 05:41 uur in de Amerikaanse staat Washington als op 17 augustus 2017 een bijzondere ontdekking gedaan wordt. De zwaartekrachtgolfdetector LIGO heeft zojuist een signaal opgevangen van twee neutronensterren die op elkaar zijn gebotst en zijn samengesmolten. Een primeur! Twee seconden later wordt ook een flits in gammastraling gemeten, veroorzaakt door een relativistische jet die uit de samensmelting gelanceerd is. Niet veel later wordt ook een flits waargenomen in zichtbaar licht. Dit blijkt licht te zijn van de zogenoemde kilonova, afkomstig van materie die in de neutronensterbotsing uitgeworpen is. Hiermee kan de locatie van de botsing precies worden bepaald en kunnen de grootste telescopen op aarde erop gericht worden. Die metingen laten zien dat er in het uitgeworpen materiaal zeldzame elementen zijn gevormd, zoals goud, jodium en zeldzame aarden. Daarmee wordt bevestigd dat zware elementen die we op aarde tegenkomen, in ieder geval voor een deel gevormd zijn in neutronensterbotsingen. Toch is er nog veel onduidelijk over dit vormingsproces. We verwachten verder nog dat er een zwart gat gevormd wordt bij een neutronenstersamensmelting. Hoewel we deze zwarte gaten niet direct kunnen waarnemen, kunnen we uit neutronensterbotsingen meer leren over de geboorteprocessen van zwarte gaten. Ten slotte kunnen we uit de combinatie van zwaartekrachtgolven en spectroscopische metingen de Hubbleconstante bepalen: een maat voor de uitdijing van het heelal.

Lees het volledige artikel in het maartnummer of klik hier.