Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Hans van den Berg studeerde natuurkunde in Amsterdam en werd daarna docent. In de tussentijd studeerde hij wetenschapsfilosofie en later Italiaans. Ook volgde hij een opleiding tot vertaler. Inmiddels is hij gepensioneerd, maar hij werkt nog als vertaler. Afgelopen november kwam zijn vertaling uit van Galileo Galilei’s boek Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen. 

Waarom ging je natuurkunde studeren?
Omdat me dat samen met wiskunde het mooiste vak leek. Dat was op school al zo.

Wat vond je speciaal tijdens je studietijd?
Ik studeerde in de jaren zestig in Amsterdam. Dat was een tijd van grote sociale veranderingen. Ondanks dat de studie moeilijk was, vond ik het geweldig. Na mijn kandidaatsexamen kreeg ik onmiddellijk een baan als kandidaat-assistent op het Zeemanlaboratorium, waar ik ben afgestudeerd in de hoge-energiefysica. Door het internationale aspect van het onderzoek aan elementaire deeltjes kwamen daar altijd buitenlandse gasten over de vloer en je sprak er dus voortdurend Engels. Op een gegeven moment mocht ik veertien dagen lang metingen doen aan het toen nog in gebruik zijnde bellenvat bij CERN in Genève. We kwamen met een paar miljoen foto’s terug die in de daaropvolgende drie jaar werden geanalyseerd.

Waarom koos je voor je eerste baan?
Ik wilde leraar wis- en natuurkunde worden en daarnaast wetenschapsfilosofie studeren. Dat viel uiteindelijk tegen, omdat het leraarschap mij te veel tijd kostte.

Wat gebeurde daarna?
Na anderhalf jaar vond ik een parttime baan als docent aan de toenmalige Landbouwhogeschool, nu Wageningen Universiteit. Dat leverde genoeg geld op om van te kunnen leven en in mijn vrije tijd kon ik toen een doctoraalexamen wetenschapsfilosofie behalen, met een scriptie over quantumlogica. Ook volgde ik colleges op andere gebieden wanneer dat goed uitkwam. Ik heb erover gedacht om binnen de wetenschapsfilosofie te promoveren, maar dat is er niet van gekomen. Later bestudeerde ik voor mijzelf nieuwe onderwerpen in de wis- en natuurkunde, zoals chaostheorie, fractalen en wavelets. Over dat laatste onderwerp redigeerde ik het boek Wavelets in Physics dat in 1999 bij Cambridge University Press verscheen.

Wat zijn je belangrijkste werkzaamheden en voel je je nog natuurkundige in je huidige werk?
Ik ben inmiddels gepensioneerd, maar voordat het zover was ben ik als hobby Italiaans gaan studeren. Omdat dat goed ging, kwam ik op het idee om na mijn pensionering verder te werken als vertaler Italiaans. Daarvoor studeerde ik vier jaar aan het Instituut voor Tolken en Vertalen (ITV) in Utrecht (’s avonds en op zaterdag) en daarna nog twee jaar aan de VertalersVakschool voor literair vertalen in Amsterdam.

Wat is fascinerend aan je huidige werk?
Met mijn in de loop der jaren verkregen expertise op alle voornoemde terreinen durfde ik het aan om Galileo Galilei’s beroemde Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen, het Ptolemaeïsche en het Copernicaanse uit het Italiaans in het Nederlands te vertalen. Dat is nog steeds een buitengewoon fascinerend boek en het was nog nooit in het Nederlands vertaald. Dat was drieëneenhalf jaar heel hard werken, maar nu het klaar is ervaar ik een enorme bevrediging.

Zou je - terugkijkend - opnieuw voor dezelfde studie kiezen? Waarom?
Ik zou absoluut weer wis- en natuurkunde gaan studeren, gewoon omdat dat de vakken zijn die me het meest interesseren.