Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Wanneer een ster dicht bij een zwart gat komt, verliest ze haar buitenste lagen door de enorme zwaartekracht. Het meeste gestolen gas vormt een enorme draaikolk rond het zwarte gat, maar een deel verdampt tot een wolk van elektronen met een temperatuur van miljarden graden, zwevend vlak bij de waarnemingshorizon. Al decennialang weten we van het bestaan van deze corona, maar haar begrijpen doen we nauwelijks. Een nieuwe telescoop, oorspronkelijk ontworpen om de eigenschappen van neutronensterren te ontrafelen, geeft ons nu verrassende nieuwe inzichten in dit illustere verschijnsel.

Auteurs: Jakob van den Eijnden

Een zwart gat zie je nooit direct. Zoals de wind slechts zichtbaar is in haar effect op bladeren in een boom, verraden zwarte gaten zich door hun invloed op hun omgeving. Dit kan bijvoorbeeld door de wijze waarop twee zwarte gaten elkaar, en de ruimtetijd, beïnvloeden, zoals waargenomen kan worden via zwaartekrachtgolven. Al veel langer hebben sterrenkundigen het effect gezien van zwarte gaten op normale sterren die in een baan rond een zwart gat draaien. Zo bewijzen sterren die op die manier gevangen zitten in het centrum van onze Melkweg, dat zich daar een onzichtbaar zwart gat met een massa van miljoenen zonnen bevindt.

Als een ster dicht genoeg in een baan rond een zwart gat draait, zullen de buitenste gaslagen meer zwaartekrachtaantrekking voelen van het zwarte gat dan van de ster zelf. Deze gaslagen bewegen naar het zwarte gat. Behoud van het impulsmoment van de baanbeweging rond het zwarte gat, maakt dat het gas daarbij een grote zijwaartse snelheid krijgt. Het gas valt daarom niet direct naar de waarnemingshorizon, maar draait er omheen.

Lees het volledige artikel in het septembernummer van het NTvN.