Artikel
Help mee met het zoeken naar nieuwe zwarte gaten!
Gepubliceerd: 1 March 2024 13:00
Astronomen hebben uw hulp nodig! Om de vorming van zwarte gaten en zware aardelementen beter te begrijpen, zoeken astronomen met de BlackGEM-telescopen naar signalen van samensmeltingen van neutronensterren. Met de Black Hole Finder-app kan iedereen helpen om de gedetecteerde signalen te classificeren en hiermee bij te dragen aan realtimewetenschap.
Auteur: Daniëlle Pieterse
Het is 05:41 uur in de Amerikaanse staat Washington als op 17 augustus 2017 een bijzondere ontdekking gedaan wordt. De zwaartekrachtgolfdetector LIGO heeft zojuist een signaal opgevangen van twee neutronensterren die op elkaar zijn gebotst en zijn samengesmolten. Een primeur! Twee seconden later wordt ook een flits in gammastraling gemeten, veroorzaakt door een relativistische jet die uit de samensmelting gelanceerd is. Niet veel later wordt ook een flits waargenomen in zichtbaar licht. Dit blijkt licht te zijn van de zogenoemde kilonova, afkomstig van materie die in de neutronensterbotsing uitgeworpen is. Hiermee kan de locatie van de botsing precies worden bepaald en kunnen de grootste telescopen op aarde erop gericht worden. Die metingen laten zien dat er in het uitgeworpen materiaal zeldzame elementen zijn gevormd, zoals goud, jodium en zeldzame aarden. Daarmee wordt bevestigd dat zware elementen die we op aarde tegenkomen, in ieder geval voor een deel gevormd zijn in neutronensterbotsingen. Toch is er nog veel onduidelijk over dit vormingsproces. We verwachten verder nog dat er een zwart gat gevormd wordt bij een neutronenstersamensmelting. Hoewel we deze zwarte gaten niet direct kunnen waarnemen, kunnen we uit neutronensterbotsingen meer leren over de geboorteprocessen van zwarte gaten. Ten slotte kunnen we uit de combinatie van zwaartekrachtgolven en spectroscopische metingen de Hubbleconstante bepalen: een maat voor de uitdijing van het heelal.
Lees het volledige artikel in het maartnummer of klik hier.
Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde
Het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde is hét Nederlandstalige vakblad voor natuurkundigen, vol nieuws uit de natuurkunde. Een greep uit de onderwerpen: onderzoek aan de frontlinie, natuurkunde en kunst, onderwijs, bijzondere loopbanen, interviews met prominente wetenschappers en een kijkje in de keuken bij bedrijven. Jaarlijks verschijnt vlak voor de zomer een extra dik themanummer. Leden van de NNV ontvangen het tijdschrift maandelijks.
Speciale editie Beestachtige fysica
Beestachtige fysica is de naam van onze speciale editie van 2023. De mens, biologisch gezien ook een dier, heeft enkele bijzondere eigenschappen. Een opponeerbare duim, die het gebruik van gereedschappen makkelijker maakt, rechtop lopen en de ontwikkeling van spraak. Het stelt ons in staat elk werelddeel te bevolken. Toch hebben (andere) dieren eigenschappen waar wij alleen van kunnen dromen. Wat denk je van dieren die kunnen vliegen of het aardmagnetisch veld kunnen detecteren? We zetten dieren in voor ons eigen bestwil en putten inspiratie uit de natuur voor de ontwikkeling van nieuwe materialen, maar laat je in dit nummer vooral ook verwonderen over de veelzijdige fysica die het dierenleven rijk is.
Het themanummer Beestachtige fysica is los te bestellen door een mailtje te sturen aan het NNV-bureau (bureau@nnv.nl), vergeet niet om een verzendadres te vermelden. Het nummer kost 10 euro, inclusief btw en verzendkosten (voor verzenden naar het buitenland rekenen we extra kosten).